تفاوت روغن و اسانس
کاربرد پایه کرم ها
2023/07/02
تفاوت روغن و اسانس چیست؟
تفاوت روغن و اسانس در موارد استفاده و تولید آنهاست برای مثال از روغن های گیاهی، مواد طبیعی هستند که برای اهداف دارویی، ضدپیری و جوانسازی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روغنها از قرن‌ها قبل برای درمان سوختگی، رفع التهاب و تسکین دردهای عضلانی در طب سنتی چینی، هندی و مصری کاربرد داشته‌اند. اغلب افراد تصور می‌کنند که روغن و اسانس، یکسان هستند و آنها را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند.
در واقع روغن و اسانس گیاهی به روش‌های مختلفی استخراج می‌شوند و به همین دلیل، خواص متفاوتی دارند. روغن‌های گیاهی و اسانس‌های طبیعی، ترکیباتی آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، ضدعفونی کننده و نرم‌کننده هستند و جایگاه ویژه‌ای در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی دارند. اسانس های گیاهی معمولا به روش تقطیر استخراج می‌شوند و غلظت بالایی دارند، اما روغن های گیاهی به روش بُن‌ماری تهیه می‌شوند. در این مقاله به تفاوت روغن و اسانس و فواید روغن های گیاهی می‌پردازیم.
تفاوت روغن های گیاهی و اسانس
اسانس های طبیعی، جوهر گیاه هستند و عطر و طعم آنها کاملا شبیه گیاه اصلی است. این مواد غلظت بالایی داشته و از طریق تقطیر قسمت‌های مختلف گیاه تهیه می‌شوند. اسانس‌ها خواص دارویی دارند و معمولا در دوزهای پایین استفاده می‌شوند.
روغن های گیاهی به روش بُن‌ماری تهیه می‌شوند. در این روش معمولا ریشه، ساقه یا برگ خشک یا تازه گیاه را در مقدار معینی روغن زیتون یا روغن کنجد قرار داده و به‌صورت غیرمستقیم حرارت می‌دهند. طی این فرایند خواص دارویی گیاه در روغن آزاد می‌شود و می‌توان از ماده حاصل‌شده برای مصارف دارویی استفاده کرد. روغن‌های گیاهی کاربرد موضعی دارند و از آنها در صنایع تولید محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
روغن و اسانس طبیعی در مواردی به هم شباهت دارند که عبارتند از:
- حالت
اسانس‌ها و روغن‌های طبیعی مایع هستند و در نگاه اول کاملا شبیه یکدیگر هستند.
- رنگ
معمولا رنگ روغن های گیاهی و اسانس‌ها شفاف و مایل به زرد کمرنگ است.
- حلالیت
روغنها و اسانس های طبیعی در آب حل نمی‌شوند و به صورت قطرات روغنی در آن پخش می‌شوند و برای حل کردن آنها از حلال‌های آلی مثل الکل استفاده می‌شود.
- چگالی
چگالی اسانس و روغن از آب کمتر است و بیشتر آنها روی آب می‌مانند. البته بعضی از اسانس‌ها چگالی بیشتری نسب به آب دارند و در زیر آن ته‌نشین می‌شوند.
تفاوت روغن و اسانس عبارتند از:
- ترکیبات
روغن های گیاهی مواد غیرفرار و سنگینی بوده و از دسته لیپیدها هستند. در ترکیب این مواد، اسیدهای چرب و گلیسرول وجود دارد و زنجیره کربنی آنها موجب می‌شود که وزن مولکولی بالایی داشته باشند. اسانس های گیاهی دارای ترکیب هیدروکربنه و اکسیژنه بوده و سبک و فرار هستند.
- غلظت
اسانس های گیاهی، غلظت بالایی دارند و نباید آنها را به‌صورت خالص یا به مقدار زیاد مورد استفاده قرار داد. روغنها هم مواد غلیظی هستند اما میزان مولکول‌های موجود در آنها نسب به اسانس‌ها بسیار کمتر است و می‌توان آنها را بدون رقیق کردن، مورد استفاده قرار داد.
- صابونی شدن
ترکیب روغن گیاهی با سود یا قلیه، ماده صابونی شکلی ایجاد می‌کند و از همین روش برای ساختن صابون‌ها گیاهی استفاده می‌شود. اسانس‌ها در ترکیب با این مواد، صابونی نمی‌شوند.
- روش تهیه و استخراج
اسانس های گیاهی از روش تقطیر و ترکیب با مواد آلی به‌دست می‌آیند اما روغن های گیاهی از طریق فشرده کردن یا روش بن‌ماری تهیه می‌شوند.
- عطر
اسانس های گیاهی، موادی معطر هستند و عطر و طعم آنها کاملا شبیه گیاه مادر است. از اسانس‌ها در صنایع عطرسازی و غذایی استفاده می‌شود. رایحه و عطر روغن های گیاهی بسیار کمتر از اسانس‌ها است.
- فراریت
مولکول‌های اسانس‌های گیاهی بسیار کوچک است و به همین دلیل وزن مولکولی آنها کم بوده و در معرض هوا تبخیر می‌شوند. از آنجایی‌که در ترکیب روغن های گیاهی، اسیدهای چرب با وزن مولکولی بالا وجود دارد، این مواد تبخیر نمی‌شوند و روی کاغذ و پارچه به‌صورت لک باقی می‌مانند. اسانس گیاهی خالص هیچ‌گونه لکی روی کاغذ باقی نمی‌گذارد.
- ماندگاری
روغن‌های طبیعی خاصیت ضدباکتری ندارند و به مرور زمان فاسد می‌شوند، اما اسانس‌های گیاهی ضدباکتری و آنتی‌اکسیدان هستند و فاسد نمی‌شوند. روغنها دربرابر گرما و حرارت به مواد بدبو و غلیظی تبدیل می‌شوند و خواص خود را از دست می‌دهند. اسانس‌ها ماندگاری بالایی دارند و در صورتی‌که در معرض گرما و نور مستقیم قرار بگیرند، غلیظ شده و عطر آنها تندتر می‌شود.
فواید روغن های گیاهی
روغن های گیاهی سرشار از ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان هستند و مصارف دارویی گسترده‌ای دارند. معمولا از این روغنها برای جوانسازی پوست و تقویت مو استفاده می‌شود ودر صنایع تولید محصولات آرایشی و بهداشتی کاربرد زیادی دارند.
روغن‌های طبیعی مواد ملایمی هستند و اثرات نامطلوبی روی پوست باقی نمی‌گذارند و ایجاد حساسیت نمی‌کنند، بنابراین می‌توان آنها را به‌جای اسانس‌ها مورد استفاده قرار داد. روغن های گیاهی معمولا سریع‌تر از اسانس‌ها جذب پوست می‌شوند و تأثیرگذاری آنها بیشتر از اسانس‌ها است.
خاصیت آنتی‌اکسیدانی روغنها موجب جذب سریع آنها به پوست و مو شده و موجب شفافیت و درخشندگی آنها می‌شود. روغن‌های طبیعی، موادی تطبیق‌پذیر هستند و می‌توان از آنها در محصولاتی با فرمولاسیون متفاوت استفاده کرد. امروزه روغنها در تهیه انواع کرم، لوسیون، تونر، روغن‌های ماساژ، شامپوها و نرم‌کننده‌ها به‌کار می‌روند.
روغن های گیاهی و خواص شگفت‌انگیز آنها
روغن های گیاهی را می‌توان به‌تنهایی یا در ترکیب با موادی مثل موم زنبور و اسانس و سایر مواد استفاده کرد. این روغنها برای درمان ترک‌های پوستی، کاهش التهاب مفاصل، درمان سوختگی، تقویت پوست و مو و درمان لک‌های پوستی بسیار مفید هستند. روغن‌های طبیعی باید در جای خنک و خشک نگهداری شوند و در صورتی‌که شرایط محیطی مناسب باشد بین یک تا دو سال ماندگاری دارند.
انواع روغن های گیاهی عبارتند از:
- روغن نارگیل
روغن نارگیل یکی از پرکاربردترین روغن های طبیعی است و از آن در صنایع غذایی، شیرینی‌پزی، تولید محصولات آرایشی و بهداشتی و صنعت صابون‌سازی استفاده می‌شود. از جمله فواید روغن نارگیل می‌توان به بهبود هضم غذا، تقویت پوست و مو، بهبود ایمنی بدن و درمان عفونت‌های قارچی اشاره کرد. روغن نارگیل را می‌توان به‌صورت مستقیم روی پوست و مو، عضلات و مفاصل مورد استفاده قرار داد.
روغن زیتون از فشرده کردن میوه درخت زیتون تهیه می‌شود و به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم کاربرد دارد. این روغن دارای خواص درمانی فراوانی است و از آن برای تسکین درد مفاصل، رفع چین و چروک پوست، مرطوب کردن پوست، درمان سوختگی و رفع یبوست استفاده می‌شود.
روغن کنجد یکی از مقوی‌ترین روغن های گیاهی است که می‌توان آن را برای طبخ انواع غذاها نیز مورد استفاده قرار داد. این روغن موجب بهبود سیستم ایمنی بدن شده و در جوانسازی پوست و تقویت مو مؤثر است.
- روغن سیاه‌دانه
روغن سیاه‌دانه دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی بوده و برای کاهش علائم بیماری‌های آسم و فشارخون مؤثر است. از این روغن می‌توان برای از درمان زگیل، جوانسازی پوست، درمان ترک پوستی و کاهش درد و ورم مفاصل استفاده کرد.
- روغن گردو
روغن گردو از فشرده‌سازی مغز گردو تهیه می‌شود و برای درمان اگزما و خشکی پوست بسیار مفید است. این روغن سرشار از امگا3 و ویتامین C بوده و برای تسکین درد مفاصل، تقویت پوست و درمان چربی خون مؤثر است.
- روغن بادام زمینی
روغن بادام زمینی یکی از روغن های گیاهی پرمصرف است و طعم شیرینی دارد. این روغن از فشرده کردن بادام زمینی تهیه می‌شود و رنگ آن زرد کمرنگ است. روغن بادام زمینی گزینه مناسبی برای تهیه انواع شیرینی و کیک است. این روغن دارای ویتامین‌های D ،A و E بوده و برای کاهش چربی خون، رفع شوره سر، تقویت پوست و مو مفید است.
روغن فندق یکی از محبوب‌ترین روغن های گیاهی برای تقویت مو و رفع ریزش مو است. از این روغن برای درمان التهاب محل گزش حشرات، تقویت معده و درمان دردهای عضلانی استفاده می‌شود.
- روغن پسته
روغن پسته دارای ترکیب فیبری بوده و خواص زیادی دارد. ازا ین روغن در طب سنتی و تهیه محصولات آرایشی استفاده می‌شود. روغن پسته برای درمان چین و چروک پوست، تقویت حافظه، بهبود عملکرد قلب، افزایش اشتها، تقویت ناخن‌ها و خوشبو کردن دهان مفید است.
- روغن تخم کتان
روغن تخم کتان در درمان یبوست، درمان زخم معده، تسکین درد قاعدگی و بیماری‌های مرتبط با مجاری ادراد مؤثر است.
- روغن بادام شیرین
روغن بادام شیرین یکی از مفیدترین روغن های گیاهی برای درمان بی‌خوابی، تقویت اعصاب، درمان سرفه، درمان خشکی پوست و تقویت ابروها و مژه‌ها است.
- روغن بادام تلخ
از روغن بادام تلخ برای تقویت مو، درمان خشکی و ترک پوست، درمان گوش درد و درمان ترک پا استفاده می‌شود.
- روغن شاهدانه
روغن شاهدانه برای تسکین دردهای عضلانی و عصبی و درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود. علاوه‌براین روغن شاهدانه ضدآفتاب است و می‌توان آن را برای محافظت از پوست به‌کار برد.
جوانه گندم سرشار از ویتامین و مواد معدنی بوده و برای تقویت پوست و مو و کاهش چین و چروک بسیار مفید است. روغن جوانه گندم برای تقویت و افزایش شفافیت پوست و تقویت مو کاربرد دارد.
- روغن بلوط
روغن بلوط یکی از مواد مؤثر در دردمان زگیل و کک مک است. این روغن را می‌توان به‌صورت مستقیم روی پوست مورد استفاده قرار داد.
- روغن آووکادو
روغن آوودکادو مرطوب‌کننده است و برای درمان خشکی و ترک پوست، درمان چین و چروک پوست و تقویت مو کاربرد دارد.
- روغن اوکالیپتوس
روغن اوکالیپتوس ضدباکتری بوده و برای درمان آکنه و جوش کاربرد دارد. همچنین از این روغن می‌توان برای بهبود جریان خون و رفع مشکلات تنفسی استفاده کرد.
- روغن رازیانه
روغن رازیانه ضدالتهاب است و موجب روشن شدن پوست می‌شود. از این روغن برای درمان لک پوستی و جلوگیری از رشد موهای زاید نیز استفاده می‌شود.
- روغن گل سرخ
روغن گل سرخ یکی از مفیدترین روغن های گیاهی برای شاداب کردن پوست است. این روغن خاصید ضدعفونی کننده دارد و می‌توان آن را برای تقویت پوست‌های حساس مورد استفاده قرار داد. علاوه‌براین روغن گل سرخ برای درمان کوفتگی بدن و دردهای مفاصل نیز کاربرد دارد.
- روغن کرچک
روغن کرچک به‌راحتی جذب پوست می‌شود و خاصیت مرطوب‌کنندگی و نرم‌کنندگی دارد. از این روغن برای تقویت پوست، رفع چین و چروک و خشکی پوست استفاده می‌شود.
- روغن بنفشه
روغن بنفشه برای درمان سوختگی‌ها سطحی کاربرد دارد و می‌توان از آن برای رفع خارش پوست، درمان آفتاب سوختگی و رفع چروک استفاده کرد.
- روغن زنجبیل
روغن زنجبیل ضدباکتری است و برای درمان قارچ و وشره سر و درمان سرگیجه مفید است.
- روغن سنجد
سنجد خواص بسیاری دارد و روغن آن برای درمان التهاب مفاصل، التیام زخم، تقویت مو و شفافیت پوست کاربرد دارد.
روغن اسطوخودوس بسیار آرام‌بخش بوده و برای درمان دردهای رماتیسم، آرتروز و نقرس مفید است.
- روغن بابونه
روغن بابونه تسکین‌دهنده درد است و از آن برای درمان کمر درد و نقرس استفاده می‌شود. این روغن برای تقویت پوست و مو، درمان سردرد میگرنی و درمان خشکی و ترک پوست نیز کاربرد دارد.
- روغن سویا
روغن سویا فاقد کلسترول و اسیدهای چرب اشباع‌شده است. این روغن برای کاهش بروز بیماری‌های قلبی و سرطان سینه بسیار مفید است.
- روغن جوجوبا
روغن جوجوبا را می‌توان برای مرطوب کردن و تقویت پوست و مو استفاده کرد. این روغن یک پروتئینه قوی است و موجب لطافت و نرمی پوست می‌شود.
- روغن مورد
روغن مورد یکی از مؤثرترین روغن های گیاهی برای درمان ریزش مو و تقویت رشد مو است. این روغن خاصیت ضدعفونی‌کننده هم دارد و می‌توان برای درمان زخم‌های سطحی از آن استفاده کرد.
نتیجه‌گیری
اغلب افراد روغن های گیاهی و اسانس های طبیعی را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. با توجه به اینکه هر دو این مواد از قسمت‌های مختلف گیاهان تهیه می‌شوند اما با هم متفاوت هستند. مهمترین تفاوت روغن و اسانس در فراریت و غلظت آنها است. اسانس‌ها مواد فراری هستند و در معرض هوا به سرعت تبخیر می‌شوند اما روغن های گیاهی فرار نیستند. علاوه‌براین روش تهیه روغن و اسانس طبیعی با یکدیگر متفاوت است. روغن های طبیعی را می‌توان بدون ایجاد حساسیت روی پوست مورد استفاده قرار داد. روغنها دارای خواص درمانی بیشماری هستند که از آن جمله می‌توان به تقویت پوست و مو، رفع خشکی پوست، تقویت معده، درمان ورم مفاصل و کاهش دردهای عضلانی اشاره کرد. روغن های گیاهی را باید در جای خشک و خنک نگهداری کرد و از قرار دادن آنها معرض نور مستقیم و شدید جلوگیری کنید.
